Co robić po antropologii?
Na kilku uczelniach polskich biologia człowieka lub inaczej antropologia fizyczna realizowana jest jedynie jako specjalność na 2-letnich studiach magisterskich, dlatego absolwent takich studiów ma ograniczone umiejętności i kompetencje. Ze względu na interdyscyplinarny charakter tej dziedziny wiedzy, wykształcenie specjalisty w zakresie biologii człowieka może być zrealizowane tylko na dłuższych, kierunkowych studiach, o profilowanym programie, jakie oferuje Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Biologię człowieka prowadzimy w ramach 3-letnich studiów licencjackich i 2-letnich magisterskich z wyborem jednej z 3 ścieżek dydaktycznych: Antropologia kryminalistyczna, Antropologia biomedyczna oraz Środowisko pracy i BHP.
Jakie umiejętności i wiedzę można zdobyć podczas studiów?
Studia są idealnym wyborem dla osób interesujących się rozwojem biologicznym człowieka i jego ewolucją, biologicznymi uwarunkowaniami zachowań ludzkich czy antropologią kryminalną. W programie studiów, poza wiedzą ogólnobiologiczną, jest wiele ciekawych, specjalistycznych przedmiotów (także fakultatywnych) pozwalających na zdobycie praktycznych umiejętności, np. w zakresie pierwszej pomocy przedmedycznej, archeologii podwodnej, obsługi programów statystycznych, podstaw racjonalnego żywienia i innych.
Gdzie studiować antropologię?
Oczywiście, że na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu – na jedynym w Polsce dwustopniowym kierunku biologia człowieka!
Studiując na kierunku biologia człowieka będzie można nie tylko poszerzyć wiedzę dotyczącą podstaw nauk przyrodniczych (biologii, fizyki i chemii), ale także poznać wiele nowoczesnych metod badawczych. Absolwent zdobędzie gruntowną wiedzę o funkcjach poszczególnych organów ciała i oraz ich związkach z budową histologiczną i anatomiczną. Będzie potrafił wyjaśnić zróżnicowanie budowy i zachowań człowieka w czasie i w przestrzeni. Zaznajomi się również ze złożonymi regułami funkcjonowania człowieka w społeczeństwie. Pozna podstawowe zasady ekologii człowieka, higieny i zachowań prozdrowotnych, podstawy prawa pracy i zasad bezpieczeństwa pracy.
Gdzie absolwent biologii człowieka znajdzie pracę?
Biologia człowieka (antropologia fizyczna) jest nauką interdyscyplinarną. W związku z tym istnieje stosunkowo duże zapotrzebowanie na absolwentów tej specjalności i możliwość ich zatrudnienia w różnych przedsiębiorstwach i instytucjach, takich jak: pracownie i instytuty archeologiczne, muzea, laboratoria kryminalistyczne, zakłady i poradnie medyczne, psychologiczne i pedagogiczne, instytuty demografii i socjologii oraz w pracowniach ergonomii i BHP istniejących przy wielu przedsiębiorstwach produkcyjnych. Obecnie wielu antropologów znajduje zatrudnienie w stacjach sanitarno-epidemiologicznych, urzędach statystycznych i instytutach badań opinii społecznej.
Od kilku lat obserwuje się wzrost zatrudnienia absolwentów antropologii i przewiduje się utrzymanie tego trendu, szczególnie w instytutach i pracowniach archeologicznych (liczne prace budowlane wymagające odkrywek archeologicznych) oraz pracowniach ergonomii i działach BHP przedsiębiorstw (wymagania ustawowe).
Poniżej przedstawiono w porządku alfabetycznym wybrane, najważniejsze dziedziny nauki i gospodarki wymagające współdziałania z biologiem człowieka (antropologiem fizycznym) i niektóre przykłady możliwej współpracy.
- archeologia – wymagana ustawowo obecność antropologa przy eksploracji nekropolii,
- demografia – ocena i prognoza skutków demograficznych wynikających z między-pokoleniowych zmian stanu biologicznego (kondycji biologicznej),
- epidemiologia – szacowanie wskaźników określających stan zdrowotny populacji i ich zmienności w czasie i między subpopulacjami,
- ergonomia i BHP – udział w projektowaniu nowych i korekcji istniejących stanowisk pracy pod kątem obciążenia fizycznego i psychicznego oraz wynikających z tego skutków zdrowotnych a także ocena parametrów materialnego środowiska pracy pod względem przystosowania do właściwości psychofizycznych człowieka, określanie tzw. „rozmiarówki” odzieży szytej na skalę przemysłową,
- kultura fizyczna – diagnozowanie wad postawy, ocena predyspozycji do uprawiania wybranej dyscypliny sportu, ocena sprawności motorycznej,
- medycyna – ocena zmian w budowie ciała wskutek chorób i stosowanych procedur medycznych, tworzenie norm rozwojowych na potrzeby pediatrii i gerontologii,
- medycyna sądowa i kryminalistyka – rekonstrukcja twarzy na podstawie szczątków czaszki, ocena wieku i płci na podstawie szkieletu, ekspertyzy śladów biologicznych, m.in. dermatoglifika, cheiloskopia, otoskopia, ichnografia,
- muzealnictwo – pełnoplastyczne rekonstrukcje twarzy, pomoc w tworzeniu ekspozycji dotyczących człowieka,
- pedagogika – współdziałanie w ocenie tzw. dojrzałości szkolnej, diagnozowanie trudności edukacyjnych spowodowanych deficytami rozwojowymi,
- psychologia – uzasadnienie biologiczne niektórych zachowań i postaw,
- socjologia – badanie biologicznych przyczyn i skutków rozwarstwienia społecznego.
Sylwetka absolwenta pełnego cyklu studiów na kierunku Biologia człowieka
Na bazie szerokiej wiedzy ogólnej w zakresie antropologii fizycznej (biologii człowieka) zdobytej na studiach licencjackich, głównym celem studiów magisterskich jest znaczne poszerzenie tej wiedzy i zdobycie konkretnych umiejętności, zwiększających szansę na zatrudnienie, szczególnie pod katem kwalifikacji eksperckich. Stąd program studiów oraz możliwe do wyboru przedmioty fakultatywne, praktyki i temat pracy dyplomowej pozwalają na wybór jednej z trzech ścieżek dydaktycznych i umożliwiają zdobycie takich kwalifikacji:
- Antropologia biomedyczna
- Antropologia kryminalistyczna
- Środowisko pracy i BHP
Pełny 5-letni cykl kształcenia pozwala na zdobycie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych umożliwiających cenione na rynku pracy cechy absolwenta, szczególnie w zakresie obranej ścieżki dydaktycznej.
Wiedza:
Absolwent posiada zaawansowaną wiedzę pozwalającą na interpretowanie zjawisk i procesów przyrodniczych w pracy badawczej i działaniach praktycznych. Zna metodologię badań obowiązującą w naukach przyrodniczych. Definiuje i objaśnia współczesne teorie i prawa biologiczne szczególnie w odniesieniu do biologii człowieka. Zna podstawowe przepisy prawa dotyczące specjalności i wybranej ścieżki dydaktycznej oraz aspekty prawne i etyczne prowadzenia badań na ludziach i/lub ich szczątkach. Rozumie złożone zjawiska i procesy dotyczące biologii człowieka i ich związki z licznymi dyscyplinami pokrewnymi.
Antropologia biomedyczna: Zna definicję zdrowia i jego determinanty oraz czynniki chorobotwórcze w przeszłości ewolucyjnej człowieka i obecnie. Zna podstawowe zagrożenia dla zdrowia związane ze stylem życia. Identyfikuje problemy i czynniki wpływające na dynamikę zmian inwolucyjnych u człowieka. Wskazuje i wybiera najbardziej przydatne metody i techniki w diagnozowaniu potrzeb ludzi chorych, niepełnosprawnych i starszych, zna zasady i metody ich aktywizacji. Zna zasady pierwszej pomocy przedmedycznej. Zna metody oceny poziomu, tempa i harmonii rozwoju fizycznego i motorycznego oraz identyfikuje zaburzenia tych procesów.
Antropologia kryminalistyczna: Zna metodykę badań wykopaliskowych oraz metodologię rekonstrukcji warunków środowiskowych populacji historycznych i współczesnych. Zna podstawowe techniki kryminalistyczne i zasady opiniowania sądowo-lekarskiego.
Środowisko pracy i BHP: Zna zasady ergonomii koncepcyjnej i korekcyjnej. Wskazuje zagrożenia zdrowia w środowisku pracy. Zna choroby zawodowe. Zna metody certyfikacji narzędzi pracy i podstawowe techniki produkcyjne.
Umiejętności:
Absolwent planuje i wykonuje pod kierunkiem opiekuna naukowego, zadania badawcze i/lub ekspertyzy z zakresu biologii człowieka. Dobiera właściwe techniki badawcze i poprawnie dokumentuje przeprowadzone badania. Formułuje oraz właściwie przedstawia i interpretuje wyniki badań. Potrafi, przy niewielkiej pomocy opiekuna, napisać pracę naukową opartą o własne badania. Dobiera właściwe źródła, także w językach obcych i krytycznie ocenia ich wiarygodność. Ze względu na interdyscyplinarność antropologii jest zdolny do współdziałania z innymi dyscyplinami. Samodzielnie planuje własną karierę zawodową lub naukową.
Antropologia biomedyczna: Analizuje uwarunkowania dysfunkcji organizmu w każdym okresie ontogenezy. Ocenia wszystkie elementy trybu życia człowieka pod kątem ich wpływu na zdrowie. Wykorzystuje zdobytą wiedzę do współpracy z przedstawicielami nauk medycznych i innych nauk o życiu. Podejmuje właściwe decyzje o doborze działań i metod przeciwdziałających pogorszeniu stanu zdrowia.
Antropologia kryminalistyczna: Na podstawie szczątków kostnych rozpoznaje cechy przyżyciowe, tryb życia, identyfikuje zmiany patologiczne. W oparciu o ślady biologiczne wykonuje proste ekspertyzy antropologiczne i kryminalistyczne. We współpracy z archeologiem prowadzi prace wykopaliskowe na nekropoliach.
Środowisko pracy i BHP: Właściwie wykonuje analizy środowiska pracy i ekspertyzy ergonomiczne, projektuje poprawne pod względem ergonomicznym stanowiska pracy. Dokonuje oceny ryzyka zawodowego. Przeprowadza analizy uciążliwości procesu pracy. Ocenia maszyny i urządzenia pod kątem ich dostosowania do wymogów ujednoliconej dyrektywy maszynowej.
Kompetencje społeczne:
Absolwent rozumie potrzebę i jest chętny do aktualizacji wiedzy z zakresu biologii człowieka i dyscyplin pokrewnych i podnoszenia swoich kwalifikacji. Potrafi pracować w zespole. Jest świadomy zagrożeń dla zdrowia ludzi wynikających z postępu cywilizacyjnego i aktywnie propaguje zachowania prozdrowotne. W ujęciu etycznym i prawnym prawidłowo rozstrzyga dylematy współczesnej antropologii. Współpracuje z przedstawicielami innych, pokrewnych dyscyplin naukowych. Szanuje godność, poglądy religijne i postawy społeczne wszystkich ludzi.