Profesor Adam Wanke (1906-1971) wspomnienie w 50. rocznicę śmierci

Profesor Adam Wanke był rodowitym lwowianinem, studia ukończył na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jana Kazimierza.

Po wojnie rozpoczął pracę na Uniwersytecie Wrocławskim, wykładając równocześnie w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego, w której był inicjatorem i współzałożycielem Pracowni Antropologicznej.

W okresie reżimu stalinowskiego był represjonowany za swoje antykomunistyczne poglądy i skazany w 1950 roku na trzy lata więzienia. Wyszedł po dziewięciu miesiącach na skutek interwencji ówczesnego Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego profesora Jana Mydlarskiego, jednak pracę na uczelni mógł podjąć dopiero po okresie „odwilży gomułkowskiej”.

Od 1956 roku kierował Katedrą Antropologii na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego, a także Zakładem Antropologii PAN (do 1965 roku). W 1957 roku został profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego. Przez blisko 16 lat (1955–1971) pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma Materiały i Prace Antropologiczne. Był także członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego (1959–1965), a od 1965 roku przewodniczącym Komitetu Antropologii PAN oraz  Sekcji Przystosowalności Człowieka Komitetu Narodowego Międzynarodowego Programu Biologicznego. W  1965 roku założył Polskie Towarzystwo Biometryczne, którego był potem przewodniczącym.

Prof. Adam Wanke był uczniem i kontynuatorem lwowskiej szkoły antropologicznej Jana Czekanowskiego. Do osiągnięć szkoły, współpracując z matematykiem Hugonem Steinhausem,  wprowadził metodę stochastycznej korelacji wielorakiej i metodę punktów odniesienia, obiektywizujące metody taksonomiczne. Był twórcą typologii somatycznej mężczyzn, porównującej cztery typy sylwetek do kształtu liter – metodę tę określano potem żartobliwym określeniem „cztery litery Wankego”. Stworzone przez Niego metody taksonomiczne znalazły potem zastosowanie również w wielu innych dziedzinach nauki np. zootechnice, botanice, geografii, meteorologii, wychowaniu fizycznym, a nawet laryngologii i neurologii.

Prof. Adam Wanke był autorytetem naukowym i moralnym, a Jego doktorskie seminaria cieszyły się ogromnym powodzeniem nie tylko wśród antropologów. Wypromował 30 doktorów, czterech jego uczniów uzyskało stopień doktora habilitowanego, a trzech tytuł profesora. Jego uczniami i wrocławskimi współpracownikami byli m. in. profesorowie Tadeusz Bielicki, Tadeusz Krupiński, Zygmunt Welon, Barbara Hulanicka, Ewa Kolasa, Paweł Bergman, Franciszek Rosiński a także wielu innych antropologów wywodzących swoje korzenie ze szkoły Jana Czekanowskiego i Jana Mydlarskiego.

Zmarł 27 marca 1971 roku i spoczywa na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu.

Przygotowała Barbara Kwiatkowska na podstawie materiałów udostępnionych przez Córki Pana Profesora Marię Wanke-Jerie i Małgorzatę Wanke-Jakubowską