Projekt „Kruche dziedzictwo/Fragiles Erbe“ koncentruje się na ocenie wpływu zmian klimatycznych oraz rozwoju infrastruktury energii odnawialnej na stan zachowania dziedzictwa archeologicznego Górnych Łużyc. Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy INTERREG Polska-Saksonia 2021-2027.
Umowa
INTERREG
Polen-Sachsen 2021 – 2027
PLSN.01.01-IP.01-0003/24
Konsorcjum
- Beneficjent wiodący – Landesamt für Archäologie Sachsen Niemcy – Saksonia
- Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Polska
Zespół projektowy
dr Paweł Konczewski prof. UPWr – kierownik projektu, mgr Katarzyna Biernacka, dr Jędrzej Hordecki, dr Mateusz Krupski, dr hab. Barbara Kwiatkowska prof. UPWr, mgr Gracjan Mielczarek, mgr Aleksander Misiurny, dr Anna Wierzgoń
Opis projektu
- Cele projektu: opracowanie kryteriów oceny stopnia zagrożenia zabytków archeologicznych oraz wskazania rozwiązań i przykładowych działań konserwatorskich ku optymalizacji ochrony dziedzictwa archeologicznego zagrożonego negatywnymi skutkami zmian klimatycznych.
- Okres realizacji: październik 2024 – wrzesień 2027
- Wartość projektu: 1 800 000 €
Przykładem postępujących zmian klimatycznych jest obumieranie lasów oraz degradacja warstw gleby spowodowana długotrwałą suszą, a także wzrost liczby ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak intensywne opady deszczu. Skutkuje to pożarami lasów, nasilającą się erozją gleb oraz częstszymi powodziami.
Zmiany te mają poważne konsekwencje dla dziedzictwa archeologicznego – obniżający się poziom wód gruntowych prowadzi do wysychania znajdujących się w ziemi drewnianych artefaktów. Gleby, a wraz z nimi warstwy kulturowe, ulegają intensywnej erozji, co negatywnie wpływa na stan pradziejowych i historycznych śladów osadnictwa w dolinach rzek na obszarze wsparcia Programu INTERREG Polska-Saksonia 2021–2027.
W obliczu zmian klimatu coraz większe znaczenie zyskuje ochrona archiwalnej funkcji gleby oraz wdrażanie środków adaptacyjnych. W tym celu w ramach projektu opracowane zostaną kryteria oceny stopnia zagrożenia zabytków archeologicznych, a także propozycje działań konserwatorskich i katalog kryteriów pozwalających na praktyczne zastosowanie wypracowanych rozwiązań. Dodatkowo powstaną dwa przewodniki dotyczące planów działań na rzecz adaptacji dziedzictwa archeologicznego do zmian klimatu. Ich celem będzie wspieranie procesu transformacji energetycznej oraz uwzględnienie ochrony dziedzictwa archeologicznego w strategiach adaptacyjnych.
Das Projekt „Kruche dziedzictwo / Fragiles Erbe“ wird im Rahmen des Kooperationsprogramms INTERREG Polen-Sachsen 2021–2027 mit Mitteln des Europäischen Fonds für regionale Entwicklung von der Europäischen Union mitfinanziert.
Ein Beispiel für die fortschreitenden Klimaveränderungen ist das Absterben von Wäldern sowie die Degradation der Bodenschichten infolge anhaltender Trockenheit und die Zunahme extremer Wetterereignisse wie Starkregen. Diese Entwicklungen begünstigen Waldbrände, beschleunigen die Bodenerosion und führen zu einer erhöhten Häufigkeit von Überschwemmungen.
Diese Prozesse haben erhebliche Auswirkungen auf das archäologische Erbe. Der sinkende Grundwasserspiegel führt zur Austrocknung von im Boden erhaltenen organischen Materialien, insbesondere archäologischen Holzfunden. Gleichzeitig unterliegen Böden und die darin enthaltenen Kulturschichten einer verstärkten Erosion, wodurch sich der Erhaltungszustand prähistorischer und historischer Siedlungsreste in den Flusstälern des Fördergebiets des INTERREG-Programms Polen-Sachsen 2021–2027 zunehmend verschlechtert.
Vor dem Hintergrund des Klimawandels gewinnt der Schutz der archivarischen Funktion des Bodens sowie die Implementierung geeigneter Anpassungsmaßnahmen an Bedeutung. Im Rahmen des Projekts werden daher Kriterien zur Gefährdungsbewertung archäologischer Stätten entwickelt sowie Handlungsempfehlungen für konservatorische Maßnahmen erarbeitet. Ein systematischer Kriterienkatalog soll die praxisnahe Anwendung der entwickelten Maßnahmen ermöglichen. Darüber hinaus entstehen zwei Leitfäden für Anpassungsstrategien zum Schutz des archäologischen Erbes vor den Folgen des Klimawandels. Ziel ist es, den archäologischen Kulturerhalt in bestehende Klimaanpassungsstrategien zu integrieren und ihn als begleitenden Bestandteil des Transformationsprozesses im Bereich der nachhaltigen Energiepolitik zu verankern.
Das Projekt „Kruche dziedzictwo / Fragiles Erbe“ wird im Rahmen des Kooperationsprogramms INTERREG Polen-Sachsen 2021–2027 mit Mitteln des Europäischen Fonds für regionale Entwicklung von der Europäischen Union mitfinanziert. Das Landesamt für Archäologie Sachsen kooperiert als Lead-Partner unter der Projektleitung von Dr. Joanna Wojnicz.